معماری پایدار

معماری پایا یا معماری پایدار (به انگلیسی: Sustainable architecture) گرایشی در معماری است که به دنبال به حداقل رساندن اثرات منفی زیست‌محیطی ساختمان‌ها از طریق افزایش بهره‌وری و اعتدال در استفاده از مصالح، انرژی، فضای ساخت و به‌طور کلی اکوسیستم در ابعاد وسیع است. معماری پایدار در طراحی محیط ساخته شده، از یک رویکرد آگاهانه در مورد انرژی و حفاظت از محیط زیست استفاده می‌کند.هدف از پایداری، یا طراحی اکولوژیکی این است که اطمینان حاصل کنیم منابعی که امروز در دسترسمان قرار دارد به گونه‌ای استفاده شود که برای سلامت کلی انسان‌ها زیان نداشته یا باعث از دسترس خارج شدن منابع برای سایر کاربردها در دراز مدت نشود.

اهداف کلی معماری پایدار

• توجه به زندگی انسان و بهبود وضعیت فیزیکی و روانی آن
• استفاده از مصالحی که تولید، مصرف و یا تخریب آن ها با محیط سازگار باشد
• تطبیق و هماهنگی با محیط زیست
• مصرف محدود سوخت های فسیلی
• استفاده از انرژی های طبیعی مانند نور خورشید
• حداقل آسیب به محیط پیرامون
• کاهش میزان تولید گاز دی اکسید کربن
• احترام به طبیعت و به کارگیری پتانسیل های موجود در آن
• استفاده مجدد از مصالح ساختمانی و مواد بازیافتی
• کاهش تولید نخاله های ساختمانی
• افزایش عمر مفید ساختمان
• جلوگیری از به کاربردن مصالح ساختمانی ناسازگار با طبیعت

ویژگی های معماری پایدار

هماهنگی با محیط زیست

در طراحی پایدار بنا با محیط پیرامون خود و شرایط اقلیمی سازگار است و با آن ارتباط برقرار می کند. این طراحی نیازهای کنونی بشر را به نحوی تامین می کند که نسل های آینده نیز بتوانند از منابع انرژی استفاده نمایند.

صرفه جویی در مصرف انرژی

انعطاف پذیری بالا، مصرف حداقل انرژی و راندمان بالا در استفاده از منابع انرژی جزء نکات ضروری در این معماری هستند. از این رو استفاده از منابع محدود موجود در طبیعت کاهش می یابد و آلاینده های زیست محیطی به منظور جلوگیری از اختلال در چرخه طبیعت مدیریت می شوند.یک معمار می تواند با کاربرد محتاطانه منابع انرژی میزان استفاده از آن ها را در ساخت بنا کاهش دهد. در معماری سبز، ساختمان با استفاده از مصالح بومی و قابل بازیافت بنا می شود.

استفاده صحیح از مصالح

مصالح مورد نیاز در این معماری باید از دوام و مقاومت لازم برخوردار می باشد و نه تنها حاضرسازی آن ها با کمترین میزان انرژی صورت گیرد، بلکه میزان مواد شیمیایی در آن ها بسیار اندک باشد.مهم ترین اصل در طراحی پایدار انتخاب مصالح و عملکرد آن هاست. یک ساختمان باید حدود 80 درصد از خودکفایی لازم در جهت تامین انرژی مورد نیاز برخوردار باشد.

پاسخگویی به نیازهای انسان

توسعه پایدار نیازهای اساسی انسان را تامین می کند و سطح زندگی آن را ارتقاء می بخشد. در حال حاضر به دلیل تغییراتی که انسان ها در محیط زندگی خود پدید آوردند، بحرانی به وجودآمده که ادامه زندگی سالم را باید متکی به تجدیدنظر در روش ساخت و ساز دانست.پایداری به معنای تداوم زندگی در آینده است و به پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی اشاره دارد. این مفهوم بر سه اصل صرفه جویی در کاربرد منابع، طراحی انسانی و طراحی هماهنگ با چرخه حیات استوار است.در دنیای امروز معماران به دنبال راهکارهای سودمند در جهت فراهم نمودن یک زندگی مطلوب برای انسان هستند. نقاط قوت و ضعف یک بنا تاثیر مستقیم بر محیط زیست دارد، بنابراین معماران وظیفه ای حساس برای تداوم زندگی بشر و حفظ محیط زیست بر عهده دارند.معماران نظم هارمونیکی که بین عناصر طبیعت وجود دارد را الگوی طراحی خود قرار می دهند و معماری پایدار که معماری اکولوژیکی، معماری زیست محیطی و معماری سبز نام دارد را اجرا می کنند. طراحی سبز با مهندسی سازه، برق و مکانیک در ارتباط است.در طراحی یک سازه علاوه بر توجه به بافت، نور، زیبایی و تناسب باید عوامل دیگر زیست محیطی، انسانی و اقتصادی نیز مد نظر قرارگرفته شوند.این عوامل شامل هویت منطقه ای و فرهنگی، اقلیم آب و هوایی، مصالح ساختمانی، سازگاری با بستر، تامین نیازهای انسانی،  و… می باشند.تلاش تفکر پایداری به منظور سازگار نمودن طرح های معماری با محیط پیرامون است. در واقع این تفکر به استفاده از روش های ساخت و ساز متناسب با محیط زیست می پردازد. با این کار تاثیرات منفی ناشی از ساخت را به کمترین میزان ممکن برساند.فناوری های نوینی که در معماری سبز مورد استفاده قرار می گیرند منجر به خلق روش های جدید برای زندگی و ایجاد معماری های نوین شدند.

با استفاده از این فناوری ها می توان کاستی های معماری گذشته را رفع نمود و روش های جدیدی برای ساخت و ساز در پیش گرفت.روش هایی که با اجرای بهینه مصالح ساختمانی کمتری را به هدر می دهند و پس از استفاده می توان آن ها را بازیافت نمود. تولید مصالح ساختمانی و ساخت نوین عواملی برای دستیابی به توسعه پایدار در صنعت ساختمان محسوب می شوند.صنعت ساختمان در طولانی مدت نیازمند صرف هزینه های عظیم است. از این رو همگام با رشد سرمایه گذاری باید با مفاهیم و فنون روز دنیا در حوزه ساخت و ساز آشنا شد. تکنولوژی های نوین کیفیت یک بنا را بالا می برند و علاوه بر تامین امنیت آن منجر به بهینه سازی مصرف انرژی می شوند.

مصرف انرژی پایدار

بهره‌وری انرژی در کل چرخه عمر یک ساختمان، مهمترین هدف معماری پایدار است. معماران از بسیاری از تکنیک‌های غیرفعال و فعال مختلف برای کاهش انرژی مورد نیاز ساختمان‌ها و افزایش توانایی آن‌ها در جذب یا تولید انرژی استفاده می‌کنند. معماری پایدار برای به حداقل رساندن هزینه‌ها و پیچیدگی، سیستم‌های غیرفعال را در اولویت قرار می‌دهد و از طریق موقعیت‌دهی ساختمان و گنجاندن عناصر معماری بر روی آن سعی در برطرف کردن نیازهای انرژی ساختمان می‌کند، و از منابع انرژی تجدیدپذیر و سپس منابع سوخت فسیلی فقط در صورت نیاز و به عنوان مکمل استفاده می‌کند. برای استفاده بهینه از منابع محیطی می‌توان از تحلیل محوطه ساختمان (Site analysis) برای بهره‌برداری از منابعی مانند نور خورشید و باد برای گرمایش و تهویه استفاده کرد.